Phủ dầy nam định thờ ai

Phủ Dầy là tên gọi của Quần thể di tích tâm linh của người Việt tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định, vậy Phủ Dầy Nam Định thờ ai ? để trả lời câu hỏi này ban biên soạn mời quý du khách cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.

Phủ Dầy Nam Định thờ ai ?

Phủ Dầy Nam Định là nơi gắn liền với sự tích giáng sinh lần thứ 2 của Thánh Mẫu Liễu Hạnh – vị thần chủ của Đạo Mẫu và là một vị Thánh trong Tứ bất tử của dân tộc Việt Nam.

Hiện nay nơi chính thờ Đức Quốc Mẫu Phủ Dầy ở xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, vẫn thường được gọi là Phủ Chính (Phủ Tiên Hương).

Xưa kia, huyện Vụ Bản có tên là huyện Thiên Bản, xã Tiên Hương gọi là làng Kẻ Dầy. Đền thờ của Đức Thánh Mẫu gọi là Phủ, vì Đức Thánh Mẫu được sắc phong là “Liễu Hạnh Công Chúa”. Thánh Mẫu Liễu Hạnh là nhân vật trung tâm được thờ phụng trong các di tích đền phủ ở Phủ Dầy và lễ hội Phủ Dầy được tổ chức để tôn kính biết ơn về các công lao to lớn của Mẫu.

Truyền thuyết về Mẫu Liễu Hạnh

Qua các tài liệu đã được kiểm chứng, truyền thuyết về Mẫu Liễu Hạnh được lan truyền từ thế kỷ 16 và được nữ sĩ Đoàn Thị Điểm thuật lại trong cuốn Vân Cát Thần Nữ,  Chuyện kể rằng Thánh Mẫu Liễu Hạnh là công chúa con Ngọc Hoàng, do lỡ tay làm rơi chén ngọc mà bị giáng xuống trần gian đầu thai vào một gia đình họ Lê ở thôn An Thái, huyện Thiên Bản (nay là thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, Vụ Bản, Nam Định), lấy chồng họ Trần ở cùng thôn. Hiện nay thôn Tiên Hương vẫn còn có nhà thờ Tổ (còn gọi là Phủ Nội) đã được xây dựng từ 200 năm trước, thờ các vị tiên tổ dòng họ Trần Lê. Trong Phủ Nội còn có bản gia phả ghi rõ Thánh Mẫu Liễu Hạnh được sinh ra tại thôn này có cha là ông Lê Thái Công, mẹ là Trần Thị Phúc.

Tại thôn Tiên Hương, còn có di tích Lăng Mẫu được coi là nơi chôn cất xác phàm của Mẫu cùng các bậc tiên tổ của họ Trần Lê. Nếu không tìm hiểu kỹ thì người người vẫn hiểu rằng, Mẫu sinh ra ở Vân Cát lấy chồng ở Tiên Hương, đó là một sự nhầm lẫn bởi theo nhà nghiên cứu Bùi Văn Tam trước đây Vân Cát và Tiên Hương là một, có tên gọi là Kẻ Dầy tên chữ là An Thái, có bốn thôn là Vân Cát, Vân Đình, Tây Cầu hay còn gọi là Tây La hay La Hào và Nham Miếu (Giáp Nhất, Giáp Nhì, Giáp Ba và Giáp Tư).

Vào đời Lê Cảnh Hưng dân thôn Vân Cát tức Giáp Nhất phát triển đông đúc ra phía bắc và tách thành một xã mới gọi là xã Vân Cát. Xã An Thái vẫn còn bốn giáp cũ, năm Tự Đức thứ 4  1860 đổi tên là Tiên Hương, năm 1947 hai xã Vân Cát và Tiên Hương gộp lại thành xã Kim Thái gồm ba thôn Tiên Hương, Vân Cát và khu vực Đại Xuân bây giờ.

GIỚI THIỆU DI TÍCH PHỦ GIẦY

Cách thành phố Nam Định 17 km về phía Tây- Nam là vùng núi non đột khởi giữa đồng bằng, cảnh quan kỳ thú hấp dẫn. Khu di tích lịch sử văn hóa Phủ Giầy (hay còn được ghi là Phủ Dầy) là một quần thể kiến trúc tín ngưỡng truyền thống của người Việt tại tỉnh Nam Định. Phủ Giầy bao gồm hơn 20 di tích gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của bà chúa Liễu Hạnh- vị thánh bất tử của Việt Nam. 

Có nhiều những truyền thuyết gắn liền với di tích phủ Giầy ngày nay, có truyền thuyết thì kể rằng: Bà Chúa Liễu Hạnh vì quá nhớ thương gia đình, chồng con nên đã để lại một chiếc giầy ở trần gian trước khi về thượng giới, lại cũng có huyền thoại tương truyền rằng có một vị Vua đi qua vùng đất này, nghỉ đêm ở quán hàng của bà chúa Liễu Hạnh, sau đó nơi đây được tặng một đôi giầy nên đã lập nơi thờ tự và gọi đó là Phủ Giầy.

KIẾN TRÚC PHỦ GIẦY

Kiến trúc quan trọng nhất là Phủ chính Tiên Hương – công trình được xây dựng từ thời Lê – Cảnh Trị (1663 – 1671), Phủ Vân Cát – được xây dựng trên khu đất rộng gần 1 hecta, mặt quay về hướng tây bắc. 

Cùng xác công trình kiến trúc xây dựng nằm liền kề với quy mô bề thế mang phong cách cổ truyền dân tộc hết sức độc đáo. Đặc biệt lăng Bà chúa Liễu do Nam Phương Hoàng Hậu ( vợ vua Bảo Đại) hưng công năm 1938 làm toàn bằng đá xanh và có 60 búp sen đá hồng trông xa như một hồ sen cạn. Chính giữa là mộ tưởng niệm của công chúa Liễu Hạnh.

Phủ Vân Cát được xây dựng trên khu đất rộng gần 1ha, mặt quay về hướng tây bắc. Phủ Vân Cát hiện nay có 7 toà với 30 gian lớn nhỏ. Phía trước có hệ thống cửa ngọ môn với 5 gác lầu; phía ngoài ngọ môn có hồ bán nguyệt, giữa hồ là nhà thủy lâu. Phủ Vân Cát cũng có 4 cung như ở phủ Tiên Hương. Trung tâm là nơi thờ chúa Liễu, bên trái là chùa thờ Phật, bên phải là đền thờ Lý Nam Đế. 

Một trong những lễ hội có mặt trong truyền thống hàng năm  của Nam Định thu hút nhiều bà con tới thăm viếng và cầu may mắn

Phủ Vân Cát được xây dựng trên khu đất rộng gần 1ha, mặt quay về hướng tây bắc. Phủ Vân Cát hiện nay có 7 toà với 30 gian lớn nhỏ. Phía trước có hệ thống cửa ngọ môn với 5 gác lầu; phía ngoài ngọ môn có hồ bán nguyệt, giữa hồ là nhà thủy lâu. Phủ Vân Cát cũng có 4 cung như ở phủ Tiên Hương. Trung tâm là nơi thờ chúa Liễu, bên trái là chùa thờ Phật, bên phải là đền thờ Lý Nam Đế. 

Hội Phủ Giầy được tổ chức hàng năm vào tháng 3 âm lịch. Lễ hội nhằm tổ chức nghi lễ, thắp hương biết ơn bà chúa Liễu Hạnh với sự tham gia của đông đảo dân chúng. Di tích Phủ Giầy có giá trị rất cao, thể hiện được trình độ kiến trúc nghệ thuật Việt Nam vào cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20. Đến với Phủ Giầy, bạn vừa được thưởng ngoạn cảnh đẹp, vừa là dịp đến thăm viếng thánh Mẫu ban cho điều lành và sự may mắn.

Theo nhiều tài liệu cổ, văn bia, đạo sắc phong còn lưu giữ tại các di tích thuộc Quần thể di tích lịch sử văn hóa Phủ Dầy thì Phủ Tiên Hương hay còn gọi là Phủ Chính ở xóm 1 thôn Tiên Hương, di tích quay mặt hướng tây nam cách đường tỉnh lộ 56 chừng 500m và nằm xát đường giao thông liên xã.

Phủ Dầy là một quần thể kiến trúc độc đáo giữa một vùng đồng bằng bát ngát, sông nước mênh mông. Dải núi đất bao bọc những con sông uốn lượn tạo nên một khung cảnh sơn thuỷ hữu tình. Các dãy núi này được dân gian hình dung như một con rồng khổng lồ mà đầu là núi Ngăm, các khúc mình rồng là núi Tiên Hương, núi Báng, núi Lê, núi Gôi và dưới nó là núi Thổ. 

Ngoài ra còn có một số chùa lớn nổi bật ở phủ dầy

Phủ Tiên Hương

Quần thể di tích Tâm Linh phủ Dầy có đến 4 địa điểm chính thờ Mẫu Liễu Hạnh. Phủ Tiên Hương được coi là nơi thờ chính của Mẫu Liễu Hạnh, là nơi thờ Mẫu và bên chồng của Mẫu. Phủ Vân Cát là nơi thờ Mẫu và bên ngoại của Mẫu (bên bố mẹ đẻ).

Phủ Bóng Nguyệt Du cung là nơi hiển linh của Mẫu sau khi hóa. Lăng Mẫu là nơi quàn của Mẫu sau khi về trời. Như vậy, có thể coi Phủ Tiên Hương là nơi thờ chính của Mẫu Liễu Hạnh.

Phủ chính Tiên Hương được triều đình cho phép xây lập đền thờ 1642. Lúc đó phủ còn hết sức đơn sơ. Từ thời Lê Cảnh Trị (1663 – 1671) đến năm 1841 được chuyển thành công trình gạch ngói. Năm Duy Tân thứ chín (1915) do tổng đốc Đoàn Triển cho xây dựng lớn như ngày nay. Phủ Tiên Hương tuy qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn giữ được dấu tích của phủ cổ trước kia.

Hiện nay, Phủ chính Tiên Hương còn lưu giữ 15 đạo sắc phong thần cho Thánh Mẫu Liễu Hạnh, đạo sớm nhất ghi ngày 10 tháng chạp năm Vĩnh Khánh thứ 2 (1730) phong Thánh Mẫu là Mã Vàng Công Chúa thượng đẳng thần, muộn nhất là đạo sắc ghi ngày 25/7/1924, năm Khải Định cửu niên phong Đức Thánh đệ Tam – Ngọc nữ Quang cung Quế Anh.

Trong Phủ chính Tiên Hương còn lưu giữ nhiều cổ vật ghi rõ đây là phủ chính thờ Mẫu tại nơi Mẫu đầu thai. Đó là chiếc ấn đồng cổ đúc từ hàng trăm năm trước, trên ấn có hai chữ Hán ở lưng ấn: Phủ chính, nhiều cổ vật sứ cổ được khắc chữ nhấn mạnh đây là đồ tế tự của phủ chính…

Phủ Vân Cát

Đền được xây dựng từ thời vua Lê Cảnh Thịnh (1663 – 1671). Khoảng đời Cảnh Thịnh (1794 – 1800) hội nguyên Trần Gia Du, thiếu tả giám Trần Công Bản đã mở rộng ra.

Đến năm Kỷ Mão (1879) đời Tự Đức, quan huyện Lê Kỳ đã sửa lợp lại. Năm Thành Thái thứ 10 (1898) đền phủ bị hư hại nhiều vì mưa gió nên các quan huyện… cùng các bậc thân hào đứng ra sửa. Đến năm Thành Thái thứ 12 (1900) thì hoàn thành.

Lăng Thánh Mẫu Liễu Hạnh

Lăng được xây dựng vào thời Vua Minh Mệnh (1820 – 1840) với ban đầu chủ là một bệ nhỏ. Năm 1937, vua Bảo Đại hưng công xây dựng, tu bổ. “Tương truyền năm 1937, Vua Bảo Đại lấy vợ đã lâu nhưng không có con nên Nam Phương Hoàng Hậu đến cầu tự ở Đền Sòng và được Mẫu ban cho Hoàng Tử Bảo Long. Thánh Mẫu Liễu Hạnh đã báo mộng cho Hoàng Hậu biết mộ của mình ở ngôi Miếu xứ cây đa Phủ Dầy. Để trả ơn đó Vua Bảo Đại đã cho dựng lăng để tạ ơn Mẫu Liễu Hạnh. Khu lăng Mẫu được xây hoàn toàn bằng đá xanh và 60 búp sen hồng”.

Phủ Bóng – Nguyệt Du

Cung Phủ Bóng còn gọi là Nguyệt Du Cung. Tương truyền sau khi đã về trời, vào những đêm trăng sáng Liễu Hạnh công chúa lại dẫn một đoàn tiên nữ xuống quây quần múa hát bên gốc cây đa.

Dân làng thầm lặng dõi theo dần dần nhận ra đây là điềm linh thiêng, linh ứng mới bàn nhau lập miếu thờ dưới gốc cây đa nên thường gọi là đền Cây Đa Bóng hay Phủ Bóng.